Introduction
Geniş zaman, işin başlayıp devam ettiğini ve devam edeceğini gösterir. Geniş zaman, geçmiş, gelecek ve şimdiki zamanı içine alan bir zamandır. Bu zamanda hiçbir sınırlama ve kesinlik yoktur. Fiillere -r, ar, -er, -ır, -ir, -ur, -ür ekleri getirilerek yapılır.
Form
fiil kökü + “-r”, “-Ar”, “-Ir” eklerinden biri + şahıs eki
İnsanlar doğar, büyür, ölür.
Bir gün mutlaka başarılı olursun.
Çok gülen çok ağlar.
Not: Geniş zaman ekleri fiillere şu şekilde gelir:
- Ünlü ile biten fiillere-r gelir.
- söyle-r
- oku-r
- yürü-r
- Tek heceli fiillere -ar, -er” eklerinden biri gelir.
- bak-ar
- yaz-ar
- sor-ar
- Not: Aşağıdaki on üç fiil bu kurala uymaz:
- gel-ir, al-ır, bil-ir, var-ır, gör-ür, kal-ır, bul-ur, ver-ir, öl-ür, vur-ur, ol-ur, san-ır, dur-ur
- Ünsüz ile biten birden fazla heceli fiillerin sonuna -ır, -ir, -ur, -ür gelir
- çalış-ır
- konuş-ur
- öğren-ir
- götür-ür
- sevin-ir
Example
- Ünlü ile biten fiillere -r gelir.
- Bebek gece ağlar.
- O senden yardım ister.
- Genelde kahve içer.
- Tek heceli fiillere -ar, -er” eklerinden biri gelir.
- Her gün okula gider.
- Ablam günlük yazar.
- Sınıfta çok soru sorar.
- Ünsüz ile biten birden fazla heceli fiillerin sonuna -ır, -ir, -ur, -ür gelir.
- Her gün derslerine çalışır.
- Senden ayrıldığında çok üzülür.
- Kahve içmediğinde sinirlenir.
Use
- Sürekli yaptığımız ve alışkanlık hâline gelen durumlarda kullanılır.
- Biz her hafta kütüphaneye gideriz.
- Kardeşim çok ders çalışır.
- Geniş zaman, sen ve siz şahıs zamirlerinde kullanıldığında istek, rica ve kibarca emir anlamı vardır.
- Hava çok soğuk. Pencereyi kapatabilir misin?
- Silginizi verir misiniz?
- Geniş zaman, Duyulan Geçmiş Zaman yerine kullanılabilir.
- Savaş 1945 yılında biter.
- (Savaş 1945 yılında bitmiş.)
- Fenerbahçe o yıl rakibini yener ve tur atlar.
- (Fenerbahçe o yıl rakibini yenmiş ve tur atlamış.)
- Geniş zaman, Gelecek zaman yerine kullanılabilir.
- Babam bu haberi duyunca çok sevinir.
- (Babam bu haberi duyunca çok sevinecek.)
- Ali eğer okulda değilse öğretmeni mutlaka arar.
- (Ali eğer okulda değilse öğretmeni mutlaka arayacaktır.)
- Geniş zaman, Duyulan geçmiş zaman yerine kullanılabilir.
- Keloğlan bunu duyduktan sonra yollara düşer.
- (Keloğlan bunu duyduktan sonra yollara düşmüş.)
- Adam oğlunu çok arar ama bulamaz.
- (Adam oğlunu çok aramış ama bulamamış.)
- Not: Şimdiki Zaman, geniş zaman yerine çok kullanılır.
- Her gün okula bu yoldan gidiyorum.
- (Her gün okula bu yoldan giderim.)
- Babam sigara içiyor.
- (Babam sigara içer.)