Unit 3.2
Cümlenin Ögeleri: Yüklem
Advertising
Introduction
Cümlede anlatılan iş, olay, duygu, düşünce ya da yargıyı içeren temel ögeye “yüklem” denir. Yüklem; cümledeki iş, oluş kılış, istek düşünce veya yargıyı zamana ve kişiye bağlı olarak bildirir. Yani yukarıda anlatıldığı gibi içinde kip eki, şahıs eki veya ek fiili barındıran öge yüklemdir. Bütün bir cümle yüklem üzerine kurulur. Yardımcı ögeler yüklemin anlamını tamamlar ve desteklerler.
Form
Yüklem, çekimli bir fiil ya da ek fiil ile çekimlenmiş isim soyundan bir kelime olabilir. Bütün sözcük türleri (isim, sıfat tamlaması, zamir, fiil, fiilimsi, birleşik fiiller, vs.), ikilemeler, tamlamalar ve deyimler yüklem oluşturabilirler. Bu nedenle yüklem, tek bir sözcükten, bir kelime grubundan meydana gelebileceği gibi bir cümleden de oluşabilir diyebiliriz.
- Siz bu konuda bir şeyler yapabilirsiniz. (fiil = yüklem)
- Hayatta en çok kıymet verdiği kişi annesiydi. (isim = yüklem)
- Evden çıktığında barut fıçısı gibiydi. (edat = yüklem)
- Yıldız nedense geçen akşam çok neşeliydi. (adlaşmış sıfat = yüklem)
- Rüyamda görüp âşık olduğum kişi sendin. (zamir = yüklem)
- O gün kıyafetleri de ayakkabısı da pırıl pırıldı. (ikileme = yüklem)
- Sabahları en çok sevdiği şey sıcacık bir çaydı. (sıfat tamlaması = yüklem)
- Yakalandığı hastalığı iyileştirebilen bitki sadece dere otuymuş. (isim tamlaması = yüklem)
- Babasının ona sürpriz yapacağı içine doğmuştu. (deyim = yüklem)
- Hayallerimi süsleyen, unutulmaz, nadide bir çiçeksin. (cümle = yüklem)
Yüklem, olumsuzluk ve soru bildirdiğinde, “mi, değil,” gibi sözcükler de yükleme dâhil olurlar.
- Yarın akşam evde değiliz.
- Mehmet Usta bağlamanın tellerini takmış mı?
Use
Cümlede kip ve zaman bildirerek yargıyı ortaya koyan temel unsurdur. Yüklem, tek başına cümle özelliği gösterir. Diğer ögeler yüklemin tamamlayıcı ögeleridir. Cümlede yüklemi bulmak için herhangi bir ögeye soru soramayız. Onu çekimli durumda bulunan sözcüklerden anlarız.
Türkçenin söz dizimi kurallarına göre yüklem genellikle sonda bulunur. Ancak, günlük konuşmalarda, şiir dilinde ve atasözlerinde yüklemin yeri değişerek cümlenin ortasında ya da başında bulunabilir.
Exercises
The exercises are not created yet. If you would like to get involve with their creation, be a contributor.
Ambassadors
Open TextBooks are collaborative projects, with people from all over the world bringing their skills and interests to join in the compilation and dissemination of knowledge to everyone and everywhere.
Become an Ambassador and write your textbooks.
Online Teaching
Become a Books4Languages Online tutor & teacher.
More information here about how to be a tutor.
