Unit 11.1
Yeterlik Fiili: Olumsuz
Print This Post
Advertising
Introduction
Yeterlik fiili kurallı birleşik fiillerden biridir. Diğer kurallı birleşik fiiller de olduğu gibi yardımcı eylem anlamını kaybeder. Anlam olarak kişinin eyleme gücü yetme, başarabilme anlamının yanı sıra izin isteme, olasılık anlamı da vardır.
Form
Yeterlik fiilinin olumsuz hâlinde üç farklı biçim ve anlam görülür:
fiil kökü + “-(y)AmA” + haber/dilek kipi + şahıs eki
fiil kökü + “-mA” eki + “-(y)Abil” + haber/dilek kipi + şahıs eki
fiil kökü + “-(y)A” + “-mA” + “-(y)Abil” + haber/dilek kipi + şahıs eki
Birincisi “gücü yetmemek” anlamında iken, ikincisinde “isteğe bağlı olarak eylemin, kişinin gücü yetse dahi, gerçekleşmeme ihtimali olduğu”, üçüncüsünde ise “gücü yetmeme ihtimali olduğu” anlatılır.
Fiil kökü: izle-, gel-, anla-
| Kişi | İzlemek | Gelmek | Anlamak |
|---|---|---|---|
| Ben | İzle-y-e-me-di-m | Gel-me-y-ebil-ir-im | Anla-ya-ma-yabil-ir-im |
| Sen | İzle-y-e-me-di-n | Gel-me- y-ebil-ir-sin | Anla-ya-ma-yabil-ir-sin |
| O | İzle-y-e-me-di | Gel-me- y-ebil-ir | Anla-ya-ma-yabil-ir |
| Biz | İzle-y-e-me-di-k | Gel-me- y-ebil-ir-iz | Anla-ya-ma-yabil-ir-iz |
| Siz | İzle-y-e-me-di-niz | Gel-me- y-ebil-ir-siniz | Anla-ya-ma-yabil-ir-siniz |
| Onlar | İzle-y-e-me-di-ler | Gel-me-y-ebil-ir-ler | Anla-ya-ma-yabil-ir-ler |
Example
- Sana e-mail atamadım.
- İstemiyorsan bizimle gelmeyebilirsin.
- Kardeşim tek başına parka gidemeyebilir.
- Bu matematik sorularını çözemeyebiliriz.
- Yolunuzu bulmak için metro haritasına bakmayabilirsiniz.
- Bize yardım edemeyebilirler.
Use
Yeterlik fiili Türkçede temel konulardan biridir ve sıkça kullanılır. Yeterlik fiili dört durumda kullanılır:
- kişinin gücü yettiği eylemleri anlatmak için
- ihtimal bildirmek için
- izin vermek veya almak için
- ricada bulunmak için
Exercises
The exercises are not created yet. If you would like to get involve with their creation, be a contributor.
Ambassadors
Open TextBooks are collaborative projects, with people from all over the world bringing their skills and interests to join in the compilation and dissemination of knowledge to everyone and everywhere.
Become an Ambassador and write your textbooks.
Online Teaching
Become a Books4Languages Online tutor & teacher.
More information here about how to be a tutor.
